40% İndirim
💎 WSM, Aralık ayında Yapay Zeka ile seçildiğinden beri %+52,1 yükseldi! Premium hisse seçimlerine ulaşınHemen Erişin

Gelir - Harcama Zinciri Koparsa

Yayın Tarihi 03.04.2020 09:19
Güncelleme Tarihi 09.07.2023 13:32

Covid-19 virüsünün ekonomik yaşamda yarattığı en ciddi tehdidin gelir – harcama zincirinin kopması ve bunun sonucunda üretimin durması olduğunu görüyoruz. Bu zincirin kopmasının ne demek olduğunu bir örnekle anlatmaya çalışayım: Geceleri 300 kişi ağırlayan ve 50 kişi çalıştıran bir restoran düşünün. Bu restoran Covid-19 nedeniyle kapandığında neler olur? İlk ay büyük olasılıkla çalışanlarını işten çıkarmaz, ücretlerini verir, kirayı da öder. Ama kapalı olduğu için mal alımını durdurur. Bu restorana et, balık, sebze, salata malzemesi, meyve, ekmek, yağ, peynir, içki, alkolsüz içecek, su, çay, kahve, tatlı malzemesi, temizlik malzemesi satanlar satamaz olurlar. Restoranın elektrik, doğalgaz gibi tüketimi düşer. İkinci ay da kapalı kalırsa büyük olasılıkla çalışanlarının yarısını işten çıkarır. İşsiz kalan 25 kişinin harcamaları düşer. Talep o kadar azalır. Onun dışında ilk ay olanlar aynen tekrarlanır, kira ödenemeyebilir. Restoran üçüncü ay da kapalı kalırsa kalan 25 çalışanı da işten çıkarır. Talepte 25 kişinin daha az harcamasının yarattığı düşüş olur. Onun dışındakilerde ikinci ay olanlar aynen tekrarlanır. Bu kez restoran sahibi de birikimlerinin sonuna yaklaşınca onun da harcaması düşer. Bu süre uzarsa büyük olasılıkla restoranın geri dönüşü, yeniden açılması imkânı da kaybolur. Sonuçta bu işletme ekonomiden çekilmiş olur. Çekilen sadece o olmaz. Eğer yerine aynı çapta bir başkası açılmazsa bu restoranın yarattığı yukarıda değinilen ekonomi de yok olur. Çünkü ekonomide birinin harcaması bir başkasının geliri, onun harcaması da bir başkasının geliridir.

Buraya basitleştirmek amacıyla bir restoranı ele alarak açıkladığım örnek olayı ülke çapında binlerce restoran, kafe, mağaza, dükkân, AVM için düşünün. Bütün o iş yerlerine mal satanların mallarını satamadığını, satışlar düştüğü için onların da önce çalışanlarını işten çıkarmaya başladığını sonra da işlerini tasfiyeye girdiğini düşünün. İşte gelir – harcama zincirinin kopması böyle bir şeydir. Bu sorun bir ayda çözülürse söz konusu iş yerleri arasında az sayıda batış olur. Sorunun çözülmesi iki aya yayılırsa batan sayısı artar. Süre daha da uzarsa iş yerlerinin önemli bir bölümünü kaybederiz.

Bu aşamada olayın çözümü için devletin gelirini kaybedenlere vergi gelirlerini ve diğer gelirlerini kullanarak gelir enjeksiyonu yapması gerekir. Eğer bütçe açık veriyorsa o zaman borçlanmaya gidilir. Eğer borçlanma imkânı yoksa o zaman merkez bankasının yedek akçesi kullanılır. Eğer o da kullanılmışsa o zaman para basılır. Bir yandan da döviz ihtiyacını karşılamak için bu dönemde dış borçlanma zor olacağına göre IMF’den hızlı kredi desteği istenir. Bu destekler sağlanarak kapalı kaldığı için çalışanlarını çıkarmak aşamasına gelen iş yerlerinde bu çalışanların ücretleri devletçe ödenmek suretiyle işten çıkarılmaları önlenebilir. Söz konusu iş yerlerinin doğal gaz, su, elektrik, kira, emlak vergisi, sigorta gibi sabit giderleri devletçe ödenerek bu iş yerlerinin kapanmaları önlenebilir. Tarım kesiminde çiftçilerin bütün kredi borçlarından bu döneme isabet edenler devletçe üstlenilir ve çiftçiye üretime devam etmesi için ek maddi destek verilir. Bunlar yapılmazsa üretim elden gider, devlet de vergi toplayamaz duruma düşer. Bazıları bu tür desteklere değinirken yalnızca çalışanlardan söz ediyor ve iş verene değinmiyor. Oysa yukarıdaki restoran örneğinde olduğu gibi o iş yerleri olmazsa çalışanların çalışacağı ve gelir elde edeceği yer olmaz. O nedenle desteğin iki taraflı olması çok önemli.

Alman toplumunun en büyük ekonomik travması, Birinci Dünya Savaşından sonra para basarak yaşadıkları hiper enflasyondur. Almanya, bugün bu krizden çıkabilmek için bağlı oldukları Avrupa Merkez Bankasının trilyonlarca Euro basmasını destekliyorsa oturup iki kez düşünmek gerekir.

Orijinal Makale

Son yorumlar

netice çok az kazanıp çok az harcıyacağız..küçülme ekonomisi..
dahasıda var..simit çay bile lüks olucak demektir..evin yemegi ile idare edicegiz demektir..
bugün aldığımız mal ve hızmeti yarın daha pahalı alıcaz demektir..sefer taslı yemek taşıma dönemi geldi demektir..evin mutfagının üretmesi demektir..giyim eşyaları 1 seneden daha uzun süre giyinmek demektir ..ben bunu anladım
çok açıklayıcı mükemmel hocam.
yorum yapanlar arasında hiç kimse tasarruftan bahsetmemiş! bugün için fuzuli - ki bence hep fuzuli- gider kalemleri var devletin, kamu harcamaları noktasında. ilk etapta böyle bir tasarruf yapılması neden düşünülmez şaşırıyorum! ama hala inat uğruna olmayacak, kabullenilmeyecek projeler için ihalelere çıkılabiliyor. hala şatafat devam ediyor. toplum kılın kılını hesap ederken iktidar sahiplerinde bir yaşam tarzı değişikliği görüyor musunuz? ya da herhangi bir tasarruf politikası üretildiğini duydunuz mu? benim gözlemlerimce, yok... hoca olasılıkları dillendiriyor, ha beğenmiyor olabilirsin çözüm önerilerini ama hamasetle ve bilgisizce yorumlar ancak kendi ufak egolarımızı doyurur. çözümleri beğenmiyorsan, radikal ve sürdürülebilir, akılcı çözüm sunmalısın, IBAN paylaşmak dışında...
Hocam,teşekkür ederim. ilgililerde bizler gibi bunları okumuyorlar mı?Zaten gayet iyide biliyor olmalilar madem o koltuklarda oturuyorlar.
Hocam ağzınıza sağlık sizin bu söylediklerinizi ülkeyi yönetenler bilmiyor mu ya da başka problemler mi var. Neden önlem alınmıyor acaba🤔
Hocam Çok güzel tesbitleriniz 👍🙏👍
IMF den uygun faizle borç almak ayıp değil. Adamlar Covid le mücadele için çok düşük faizli kredi veriyorlar. Almamak saçma olur. Sonra gidip daha büyük faiz ile kredi alınacak hatta alınıyor.
azdan az çoktan çok gider hocam bunu da belirtseydiniz keşke. Her kriz bir fırsattır Türkiye gibi eti budu belli olan ülkelerin dünya liderleri ile rekabete ulaşması açısından önemli bir fırsat. Türk halkı bundan önce de çok rahat yaşamıyordu ama avrupa insanı bu krize çok uzun süre dayanabilecek gibi gözükmüyor. Saygılarımla
ekenomi can demek can demek emek demek emek de bize gelir demek o olmazsa bu düzen sağlığa oyanrsa ac kalırız demek. yani nekadar erken biz bu illeti nötre edersek o kadar dışa avantaja geceriz o kesin. ne yapalım kader de bazen herşeyi zamana yaymayı iyi biliyor kabullenmek zor olsada en son care
tek care herkez bu covidi tatacak
NE MERAKLISINIZ IMF'NİN KUCAĞINA OTURMAYA SİZ YA !! IMF DEFTERİ BİTTİ, BU SINIRLARDAN İÇERİ GİREMEZ O SÖMÜRGE TOPLULUĞU !!! IMF SANA BORCU BABASININ HAYRINA SADECE BORÇTAN FAİZ ALMAK İÇİN VERMEDİ VERMEZ NE ZAMAN ANLAYACAKSINIZ ACABA BUNU ?!?!‽ BU KADAR KORKMAYIN BAHSETTİĞİNİZ ZİNCİR KOLAY KOLAY KIRILMAZ EN AZ 2 YIL !!! ÇOCUK OYUNU MU BU ÜLKE EKONOMİSİ ‽‽‽
 verdiğimiz borcu geri isteyelim o zaman. hem sömürücü diyorsunuz hem de tefeciye para verip başka ülkeleri sömür diyorsunuz. BU NE YAMAN ÇELİŞKİ?. A HABER AĞZIYLA CEVAP YAZMAYIN. DÜŞÜNÜN BİRAZ MANTIK YÜRÜTSENİZ BULACAKSINIZ.
şurda bana cevap yazanların Kaçı IMF'li yıllarda yaşadı acaba merak ettim şimdi. Kemer sıkmak diye bir terim vardı o yıllarda. Anlaşılan o ki; bazılarınız ya o günleri hiç görmedi, veya gören varsa da çabuk unuttu. Ben iddiamda sabitim. Sebebi ise şu an ki yönetime olan güvenim. En az 2 yıl dayanabilir ekonomimiz tüm çarklar durmuş olsa bile ki; o derece bir durgunluk olmayacak göreceksiniz bunu sizde. IMF'e ödenen aidat'la IMF'den borç almak aynı şey değil ne yazık ki ! Umarım sizin gibiler yüzünden tekrar o kapı da dilenci durumuna düşmeyiz.
o yılları da daha öncesini de gören biri olarak sana uzuun uzun cevap yazardım ama sadece Allah akıl fikir versin diyor proveke çabana alet olmuyorum.
o zaman Sadece zincir kopmaz dananın kuyruğuda kopar The platform filmini izlemenizi tavsiye ederim
Emeğinize sağlık sanırım bundan daha sade bir dille anlatılamazdı.
Akıl azaldığı oranda kaygı da azalır.
Hayat geriye doğru anlaşılır. Ama burada bu cümleyi unutuyoruz: İleri doğru yaşanmalı!
Hocam ne zinciri,piston düştü.
Bol bol para bassın iflas hızlı olsunki bir an evvel iflası dibi görüp yeniden akıllanmaya başlayalım : )...
oparalar basılırsa yine wwdan sonra almanyanın yaşadıkları aynen olurmu hocam...
Hocam Türkiye ekonomisi çok kırılgan olduğu için son çare olan ama bizim tek çaremiz olan para basarak sübvansiyon yapmayı uygun görmüyorlar neden ? Paralarını TL cinsi varliklarda tutan büyük fon ve sermaye sahipleri hükümetin bu yönde karar vermesini engelliyorlar,biliyorlarki para basıldığı anda zenginlikleri erimeye başlayacak.Saygılar.
Mesele bu değil hükümetin yıldır yaptığı tüm ihalelerde döviz garantili alım yapması para basma özgürlüğümüzü kaybettik sınırlı para basma olabilir ancak cephane kısıtlı
enflasyonu nasıl tutucan para basar ken ? girdiler doviz cinsinden ise piyasada bol olan tl den nasıl hayır görüceksin döviz üzerinde ?
para basmadan tüketimi canlandiramazsin... Tüketim zincirinin kopmasindansa yüksek enflasyonun yaşanması daha iyidir, enflasyonu aşağı iner ama tüketim zinciri bir kez koparsa üretim zinciride buna bağlı kopar böyle olunca da hem işsizlik ile hemde işsizliğin getirdiği enflasyon gibi ekonomik buhranlarla uğraşmak zorunda kalırsın.
Uygulamamızı Yükleyin
Risk Açıklaması: Finansal araçlar ve/veya kripto paralarla işlem yapmak yüksek seviyede risk içermektedir ve yatırım miktarınızın bir kısmını veya tamamını kaybetmenize sebep olabilir, bu sebeple tüm yatırımcılar için uygun değildir. Kripto para fiyatları aşırı derecede hareketlidir ve finansal haberler, politik olaylar ve düzenleme kurumları gibi konulardan kolaylıkla etkilenir. Kaldıraçlı işlem yapmak finansal riskleri yükseltmektedir.
Diğer finansal araçlar veya kripto paralar içinden tercihinizi yapmadan önce, yatırım nesnelerinizi, deneyim seviyenizi ve risk iştahınızı dikkatlice gözden geçiriniz ve ihtiyacınız olduğunda profesyonel tavsiye almayı deneyiniz.
Fusion Media sitede yer alan bilgilerin gerçek zamanlı ya da isabetli olacağının mutlak olmadığını hatırlatır. Tüm borsa fiyatları, endeksler, vadeli işlemler, Forex ve kripto para fiyatları, borsalardan değil piyasa düzenleyicileri tarafından oluşturulur, bu sebeple fiyatlar isabetli olmayabilir ve gerçek piyasa fiyatlarından farklı olabilir, bu da buradaki fiyatların fikir verme amaçlı olduğunu ve ticari amaçlar için uygun olmadığını gösterir. Fusion Media veya herhangi bir sağlayıcı, buradaki bilgileri kullanmanız sonucu oluşacak olası kayıplarınızdan ötürü sorumluluk taşımamaktadır.
Bu sitede yer alan bilgileri, Fusion Media ve/veya veri sağlayıcıdan yazılı izin almadan kullanmak, saklamak, kopyasını üretmek, görüntülemek, düzenlemek veya dağıtmak yasaktır. Fikri mülkiyet hakkı, sitede yer alan verileri sağlayanlara ve/veya borsalara aittir.
Fusion Media reklamlarla veya reklam verenlerle etkileşiminize bağlı olarak internet sitesinde görüntülenen reklamlardan gelir elde edebilir.
İşbu sözleşmenin aslı İngilizcedir ve İngilizce ve Türkçe versiyonu arasında tutarsızlık olduğunda İngilizce versiyonu dikkate alınacaktır.
© 2007-2024 - Fusion Media Limited. Tüm Hakları Saklıdır.